17 саҳифа. Ҳикоя.
«АРАЗ-АРАЗ»
Гулсун хола етмишга етиб чоли билан аразлашган бўлди. Етмишга етиб ковушини ота уйига тўғрилаган бўлди. Бир гап бўлди, бир гап бўлди қишлоқда, Гултепани кампирлари қўшни қишлоқ кампирлари олдида бош кўтаролмайдиган бўлди. Ана энди кўринг Мамат чолни, ана энди кўринг қариб қуюлмаган чолни. Гулсун холадан-да ўтар шов-шув қилди. “Уйланаман, уйланганда ҳам онаси ўпмаган, сочи сариқ ўрусига уйланаман, бу ўзбеги менга бўлмади” деди. "Эллик йил бўлган, энди бўлмай қолибмизми?" дея жар солди Гулсун хола буни эшитиб. Мамат чол қув, айтганини қилди. Шахардан ўзи айтганидай сочи сариғини олиб келди. Биров ғинг деёлмади. Ўғиллар, келинларнинг оғзига урди. Келин бўлмиш бир келин бўлди-ки, Гултепани бўйдоқлари Мамат чолга ҳасадланди. Гулсун хола энди жим ўтирармиди, ўтиролармиди? Бир пой калиши қолиб, бир пой калишда учиб келди. Эр экан-да, эр бермоқ жон бермоқ экан-да, чолнинг ёнида кундош кўриб ичида ўт ёнди. Ана энди Гулсун холани кўринг. Саҳар туриб янги келинлардай ҳовлиларни супурадиган бўлди. Чолининг оғзига уч маҳал иссиқ овқат тутди. Чолнинг кўнглини овлаган бўлди. Йўқ, чол қайсарлигини қўймади. Юзини ўрис хотинига бурди. Гулсун холани ким деб ўйлаябсиз, у таслим бўлармиди? Пана-панада қиқир-қиқир қилаётган келинлари олдида таслим бўлармиди? Қўлга хина қўйилди, қошга ўсма, кўзга сурма суртилди. Мамат чол барибир қарамади. Ахийри тан берди. Гулсун холадан бинойи кундош чиқди. "Ҳарна-да кундошсан, шайтоннинг кийими билан мени шарманда қилма", деб ўрус кундошини ўзичасига кийинтирди. Атлас кўйлакларда янада очилди бу ўрис тушмагур. Кундош кундош-да, ўзи кийинтириб ўзи ҳасад қилди Гулсун хола.
Чолидан қизғониб ёнида олиб ётадиган бўлди, Мамат чол индамади. Лекин бу ўрус хотин тонгдан шомгача Мамат чолни қошидан кетмади. Гулсун хола хизматда бўлди. Хола узоққа бормади, қарилиги панд берди. Бир тонг мажолсиз шалвираб, ўрнидан туролмади. Ана энди Мамат чолни кўринг. Ўрус хотиннинг "талоғи берилди". Гулсун холани қошига чўкканча юм-юм йиғлади.
"Мен сенсиз нима қиламан, Гулсун?
Мен сенсиз кимман, Гулсун?
Ўзингдан ўтди-да, Гулсун!
Кетма эди-да, Гулсун!
Ўзганинг паловидан сени ёвғонинг тотли эмасми, Гулсун?
Гард тегмаган юзидан сенинг ажин юзинг азизроқмасми, Гулсун?
Сендан тонсам Худо мендан тонмайдими, Гулсун..."
Гулсун холага жон кирди. Юзларига қон кирди. Чол кампир апоқ-чапоқ бўлди яна, ўтиришлар қаймоқ бўлди яна. Кейин-кейин Гулсун хола нега араз қилгани маълум бўлди. Мамат чол кампиридан бир ўпич сўраган-у, Гулсун хола ноз қилган бўлди. Араз-араз шундан бўлди. Шундан бери Галатепада кампирлар ноз қилса чоллари: "Гулсуннинг кунини бошингга соламан" - деб қўрқитадиган бўлдилар. Ана шундай одам бўлди бизнинг чол-кампирлар, aна шундай одам бўлди бизнинг Гултепа одамлари...
Азиз Нур
«АРАЗ-АРАЗ»
Гулсун хола етмишга етиб чоли билан аразлашган бўлди. Етмишга етиб ковушини ота уйига тўғрилаган бўлди. Бир гап бўлди, бир гап бўлди қишлоқда, Гултепани кампирлари қўшни қишлоқ кампирлари олдида бош кўтаролмайдиган бўлди. Ана энди кўринг Мамат чолни, ана энди кўринг қариб қуюлмаган чолни. Гулсун холадан-да ўтар шов-шув қилди. “Уйланаман, уйланганда ҳам онаси ўпмаган, сочи сариқ ўрусига уйланаман, бу ўзбеги менга бўлмади” деди. "Эллик йил бўлган, энди бўлмай қолибмизми?" дея жар солди Гулсун хола буни эшитиб. Мамат чол қув, айтганини қилди. Шахардан ўзи айтганидай сочи сариғини олиб келди. Биров ғинг деёлмади. Ўғиллар, келинларнинг оғзига урди. Келин бўлмиш бир келин бўлди-ки, Гултепани бўйдоқлари Мамат чолга ҳасадланди. Гулсун хола энди жим ўтирармиди, ўтиролармиди? Бир пой калиши қолиб, бир пой калишда учиб келди. Эр экан-да, эр бермоқ жон бермоқ экан-да, чолнинг ёнида кундош кўриб ичида ўт ёнди. Ана энди Гулсун холани кўринг. Саҳар туриб янги келинлардай ҳовлиларни супурадиган бўлди. Чолининг оғзига уч маҳал иссиқ овқат тутди. Чолнинг кўнглини овлаган бўлди. Йўқ, чол қайсарлигини қўймади. Юзини ўрис хотинига бурди. Гулсун холани ким деб ўйлаябсиз, у таслим бўлармиди? Пана-панада қиқир-қиқир қилаётган келинлари олдида таслим бўлармиди? Қўлга хина қўйилди, қошга ўсма, кўзга сурма суртилди. Мамат чол барибир қарамади. Ахийри тан берди. Гулсун холадан бинойи кундош чиқди. "Ҳарна-да кундошсан, шайтоннинг кийими билан мени шарманда қилма", деб ўрус кундошини ўзичасига кийинтирди. Атлас кўйлакларда янада очилди бу ўрис тушмагур. Кундош кундош-да, ўзи кийинтириб ўзи ҳасад қилди Гулсун хола.
Чолидан қизғониб ёнида олиб ётадиган бўлди, Мамат чол индамади. Лекин бу ўрус хотин тонгдан шомгача Мамат чолни қошидан кетмади. Гулсун хола хизматда бўлди. Хола узоққа бормади, қарилиги панд берди. Бир тонг мажолсиз шалвираб, ўрнидан туролмади. Ана энди Мамат чолни кўринг. Ўрус хотиннинг "талоғи берилди". Гулсун холани қошига чўкканча юм-юм йиғлади.
"Мен сенсиз нима қиламан, Гулсун?
Мен сенсиз кимман, Гулсун?
Ўзингдан ўтди-да, Гулсун!
Кетма эди-да, Гулсун!
Ўзганинг паловидан сени ёвғонинг тотли эмасми, Гулсун?
Гард тегмаган юзидан сенинг ажин юзинг азизроқмасми, Гулсун?
Сендан тонсам Худо мендан тонмайдими, Гулсун..."
Гулсун холага жон кирди. Юзларига қон кирди. Чол кампир апоқ-чапоқ бўлди яна, ўтиришлар қаймоқ бўлди яна. Кейин-кейин Гулсун хола нега араз қилгани маълум бўлди. Мамат чол кампиридан бир ўпич сўраган-у, Гулсун хола ноз қилган бўлди. Араз-араз шундан бўлди. Шундан бери Галатепада кампирлар ноз қилса чоллари: "Гулсуннинг кунини бошингга соламан" - деб қўрқитадиган бўлдилар. Ана шундай одам бўлди бизнинг чол-кампирлар, aна шундай одам бўлди бизнинг Гултепа одамлари...
Азиз Нур
Комментариев нет:
Отправить комментарий